W ostatnich 10 latach wyraźnie zwiększyła się na rynku oferta elektronicznych podzielników kosztów ogrzewania służących do pomiaru emisji ciepła przez grzejniki w systemach centralnego ogrzewania.

Elektroniczne podzielniki stanowią alternatywę dla podzielników wyparkowych, to jest podzielników z ampułką cieczową (kapilarą), która każdego roku w końcu okresu rozliczeniowego jest wymieniana na nową. Ponieważ jednak podzielniki elektroniczne są znacznie droższe od podzielników funkcjonujących na zasadzie odparowania, możemy od nich oczekiwać o wiele dokładniejszego pomiaru zużycia ciepła. Wyniki pomiarów tworzą bazę dla podziału kosztów ogrzewania pomiędzy odbiorców w budynkach zaopatrywanych w ciepło ze wspólnego źródła.

Zasady działania obydwu typów podzielników są bardzo zbliżone. Miarodajna dla emisji ciepła przez grzejnik jest temperatura powierzchni grzejnika. Jest ona najwyższa w tym miejscu kaloryfera, gdzie dopływa woda, a najniższa tam, gdzie woda wypływa. Punkt na grzejniku, który odzwierciedla emisję ciepła jest punktem mocowania podzielnika. Nam potrzebny jest precyzyjnie zdefiniowany punkt grzejnika, będący jego miejscem reprezentatywnym, czyli najdokładniej odzwierciedlającym zmiany natężenia emisji ciepła i w tym punkcie mocujemy podzielnik.

Stąd też podzielnik działający na zasadzie parowania dyfuzyjnego jest tak mocowany, aby temperatura cieczy pomiarowej w ampułce w możliwie największym stopniu pokrywała się z temperaturą powierzchni grzejnika w punkcie montażowym.

Szybkość odparowania cieczy wypełniającej ampułkę jest funkcją temperatury grzejnika w tym punkcie zupełnie nie zależy od jego mocy. To nie wszystko. Pozostaje problem parowania cieczy w okresie gdy grzejnik jest wyłączony, czyli tzw. zimne odparowanie.

Aby wyrównać tę niedoskonałość musza być podjęte różne zabiegi:

1 Na początku okresu rozliczeniowego ampułka z cieczą pomiarową musi wykazywać naddatek, tak by podzielnik po upływie 12 miesięcy, tj. na koniec okresu rozliczeniowego, wykazywał zerowe zużycie w przypadku gdy grzejnik nie emitował ciepła ze wspólnego źródła, to jest gdy grzejnik w okresie rozliczeniowym był wyłączony;

2 Rejestracja dokonywania przez podzielnik musi wyrównać zróżnicowane warunki pracy grzejników w zakresie temperatur obliczeniowych (optymalny, wysoko umiejscowiony punkt poboru ciepła oraz nieliniowa skala podzielnika);

3 Podzielnik wyparkowy posiada taką charakterystykę rejestracji, która określa szybkość parowania cieczy pomiarowej jako funkcję temperatury. Charakterystyka rejestracji wyznacza punkt montażu podzielników kosztów ogrzewania. Znajduje się on na środku podzielnika i 75% wysokości grzejnika.

4 Emisja ciepła przez grzejnik zależna jest od temperatury otoczenia, jednakże wskazania podzielników tego w pełni nie równoważą. Z przyczyn obiektywnych nie jest to możliwe do uchwycenia, bowiem temperatura powietrza w pomieszczeniu zmienia się w pewnych granicach. Przykład: grzejnik żeliwny typu T-1, czteroelementowy pracując w łazience, gdzie utrzymuje się temperatura 25^oC dysponuje mocą 580W (dla parametrów instalacji c.o. 95/70). Ten sam grzejnik umieszczony w kuchni, gdzie utrzymuje się temperatura 20^oC będzie dysponował mocą 650W, a gdy go zawiesić w klatce schodowej, gdzie przynajmniej teoretycznie satysfakcjonuje nas temperatura 8^oC, okaże się, że moc naszego grzejnika wzrosła aż do 820W.

Podzielnik elektroniczny z dwoma czujnikami temperatury, który mierzy zarówno temperaturę grzejnika w punkcie montażowym, jak też temperaturę pomieszczenia, może być tak skonstruowany, by wyeliminować cztery w/w niedoskonałości.

Podzielnik elektroniczny zlicza ciepło oddane przez grzejnik na podstawie różnic pomiędzy zmierzonymi temperaturami powierzchni grzejnika i pomieszczenia. Obliczenia są dokonywane w mikroprocesorze według tego samego „prawa natury”, które obowiązuje przy emisji ciepła przez grzejnik.

Jeśli znany jest właściwy punkt montażu podzielnika elektronicznego na grzejniku, zbędna jest rejestracja na rurce pomiarowej w celu wyrównania zróżnicowanych warunków pracy grzejników w zakresie temperatur obliczeniowych.

Podzielnik elektroniczny z dwoma czujnikami temperatury musi uwzględniać całe ciepło, które dostarcza system centralnego ogrzewania do grzejnika. Nie może on jednak rejestrować ciepła które nie zostało przezeń dostarczone.

Elektroniczny podzielnik Brunaty Typu RME 95 decyduje w sposób wyjątkowy, czy grzejnik oddaje ciepło dostarczone mu przez system centralnego ogrzewania. Podzielnik mierzy wymianę ciepła pomiędzy grzejnikiem i pomieszczeniem 720 razy w ciągu 24 godzin.

Grzejnik, który nie pracuje, w ciągu dnia pobiera ciepło z otoczenia, nocą zaś oddaje owo ciepło. Wynik pomiarów przez 24 godziny wykaże więc zerowe zużycie ciepła. Mikroprocesor podzielnika zapamiętuje okresy, w których grzejnik nie funkcjonował. Jest to ważne, bowiem nie można wykluczyć nieuprawnionej ingerencji w podzielniki w tych samych okresach.

W momencie gdy grzejnik pracuje temperatura jego korpusu jest wyższa niż temperatura pomieszczenia i ciepło, które grzejnik oddaje do otoczenia, jest ciepłem urządzenia grzewczego. Ciepło to zostanie zmierzone, a pomiary stanowić będą podstawę do późniejszego rozliczenia kosztów ogrzewania. Wyniki pomiarów są przechowywane w rejestrze mikroprocesora. Mikroprocesor ten jest wielofunkcyjny i m.in. wychwytuje podejmowane przez użytkownika próby zmniejszenia wskazań podzielnika względem rzeczywistego zużycia.

Różnica pomiędzy podzielnikiem elektronicznym Brunaty typu RME 95 a innymi podzielnikami z pomiarem dwuczujnikowym.

Elektroniczny podzielnik kosztów ogrzewania Brunaty może „od ręki” – dzięki opatentowanemu systemowi 24-godzinnej rejestracji – z nieomylną pewnością zdecydować, czy grzejnik funkcjonuje, czy też nie. Dzięki temu RME 95 jest jedynym podzielnikiem, który rozróżnia ciepło z systemu centralnego ogrzewania i tzw. zyski ciepła pochodzące np. od słońca, piecyków elektrycznych, urządzeń gospodarstwa domowego itp. Tylko ciepło z systemu c.o. rejestrowane jest jako ciepło zużyte. Tego inne typy elektronicznych podzielników nie potrafią. Aby zapobiec rejestracji zysków ciepła jako zużycia, są one zaprogramowane tak, by rozpocząć rejestrowanie zużycia ciepła dopiero wtedy, gdy temperatura grzejnika nieznacznie przekracza temperaturę pomieszczenia. Stąd też system Brunaty uznać należy za najbardziej wiarygodny.

Duński Komitet Normalizacyjny czyni starania na forum europejskim o odpowiednią zmianę normy. Działania Duńczyków idą w tym kierunku, by określone przez normę kryteria decydowały, które typy podzielników do jakich urządzeń ciepłowniczych można zastosować. Starania te spotykają się, co łatwo zrozumieć z totalnym oporem niemieckich producentów podzielników kosztów ogrzewania. Wybierając zatem podzielnik elektroniczny warto pamiętać, że te z tzw. temperaturą początkową póki co nie dają pewności, że mogą współpracować z każdym grzejnikiem.

J.P. Fischer Hansen
dyrektor generalny
BRUNATA HOLDING a/s